İran'dan nükleerde büyük hamle

İranlı bilim adamlarının, ülkenin ilk nükleer yakıt çubuğunu ürettiği bildirildi.

İran Atom Enerjisi Kurumu'nun internet sitesinde yer alan açıklamada, İran yapımı ilk nükleer yakıt çubuğunun Tahran'ın nükleer araştırma reaktörünün çekirdeğine yerleştirildiği belirtildi.

Açıklamada, nükleer yakıt çubuğunun içinde zenginleştirilmiş uranyum olup olmadığı hakkında bilgi verilmedi ama araştırma reaktörlerinin her zaman yüksek yoğunluklu zenginleştirilmiş uranyumla çalıştığını herkes bilir. Araştırma reaktörlerinde %80-90 civarında zenginleştirilmiş uranyum kullanılırken, ticari güç santrallerinde bu oran %2-3 aralığındadır.

İran daha önce, uluslararası yaptırımların yakıt çubuklarını yabancı piyasalardan almasına yasak getirmesi nedeniyle yakıt çubuklarını kendisinin üretmek zorunda olduğunu bildirmişti.

Aynı sıkıntıyı biz, bundan çok yıllar önce yaşamıştık. Çekmece Nükleer Araştırma Merkezindeki bilim insanlarımız (Bunlardan en az üçünden ders almış olmaktan hep gurur duyarım) dönemin TAEK başkanı olan Sayın Prof Dr Ahmet Yüksel Özemre'nin emir ve direktifleriyle nükleer reaktör yakıt çubuğu üretmişti de hiç bir ülke bu yakıt çubuklarını reaktörlerinden birinde test etmeyi kabul etmemişti. Ülkemizde nükleer güç santralleri olmadığı için biz de test edememiştik. Üretilen o çubuklar daha sonra imha edilmiştir.

İranlıların, nükleer eğitim alması için ülkemize öğrenci gönderdiği yıllarda biz yakıt çubuğu üretebiliyorken, yaklaşık 40 sene sonra İranı'n bu teknoloji seviyeye erişmesini başarı olarak alkışlarken, bizim niye bu kadar geride kaldığımıza hayıflanmamak elde değil. 

Bütün bunlar yaşanırken, İran'ın son mühendislik başarısının, Batı'nın Tahran yönetiminin atom bombası yapma kapasitesi hakkındaki kaygıları artırdığı da bildiriliyor.

Konuyu Bilmeyenlere Özel Açıklama

Yakıt çubuğu denilirken, konuyu bilmeyen bir çoğunun aklına çocukluğumuzda oynadığımız çelik-çomak oyunundaki çubuk gelebilmektedir. Nükleer reaktörlerde kullanılan yakıt çubukları, nükleer reaktörlerin en temel parçasıdır. Parmak kalınlığında kapalı özel yapım bir borunun içinde uranyum yakıt paletlerinin dizilmesiyle oluşur. 

İçinde oluşan ışınetkin (radyoaktif) elementlerin dışarıya sızmaması için yakıt çubuklarının kesinlikle sızdırmaz ve yüksek başınç, ışıma (radyasyon)  ile yüksek ısıya dayanıklı olması gerekir. Öyle sanıldığı gibi su borusu kadar basit değildirler.

Üretildikten sonra bir çok testten geçirilen yakıt çubukları bir araya getirilerek yakıt demetleri oluşturulur. Reaktör tipine göre 300-500 kg aralığında olan böyle bir yakıt demeti, ortalama 3 yıl kadar kesintisiz ısı enerjisi üretebilir. Yine içindeki uranyumun zenginliğine göre değişmekle beraber böyle bir yakıt elemanı binlerce ton kömüre eşdeğer ısı enerjisi üretebilir.